Het gevoel persoonlijk aangevallen te worden wanneer men negatieve feedback ontvangt, is een veelvoorkomend fenomeen. Misschien herken je het bij jezelf ook. Velen beweren dat ze graag feedback horen, maar als ze die dan krijgen – ook al is die goed, respectvol en vriendelijk geformuleerd – is men behoorlijk van zijn melk.
Dit kan te maken hebben met verschillende psychologische factoren, waaronder:
- Ego en identiteit. Mensen hebben de neiging hun zelfbeeld te beschermen. Negatieve feedback kan worden geïnterpreteerd als een aanval op hun identiteit of competenties.
- Cognitieve dissonantie. Wanneer feedback in strijd is met iemands zelfbeeld (bv. ik zie mijzelf als heel expertvol, als heel communicatief, als heel vriendelijk enz.), dan kan dit cognitieve dissonantie veroorzaken, wat ongemakkelijk is of als zodanig wordt aangevoeld.
- Angst voor afwijzing. In sociale contexten (bv. bij vrienden of in een werkomgeving) kan negatieve feedback voelen als een afwijzing, wat een fundamentele angst voor mensen is.
- Culturele en opvoedkundige elementen. Afhankelijk van hoe men is opgevoed en van de culturele achtergrond, kan men minder gewend zijn aan directe kritiek.
Om ervoor te zorgen dat mensen negatieve feedback toch (deels) kunnen verwerken, geef ik hier vijf tips die het proberen waard zijn:
- Feedback wordt sneller gewaardeerd als mensen elkaar vertrouwen. Immers, bij wantrouwen gaan mensen sowieso in de verdediging, hoe goed alle feedback ook geformuleerd is. Vaak lees ik: “bedank iemand voor de feedback”. In een context van vertrouwen zal dit zeker kunnen. Bij wantrouwen maakt zo’n tip (en de toepassing ervan) alles nog erger.
- Creëer een veilige omgeving. Zorg ervoor dat de feedback in een ondersteunende en niet-bedreigende omgeving wordt gegeven, waar men zich focust op het gedrag en niet op de hele persoon. Psychologische veiligheid is immers heel belangrijk in zo’n gebeuren.
- Benadruk groei en ontwikkeling. Formuleer de feedback als een feedforward-zin, zodat de verwachting naar de toekomst wordt neergezet, waaruit ook de duidelijke opportuniteit en focus op groei, leren en het zichzelf ontwikkelen blijkt.
- Wees eerlijk én respectvol. Wees eerlijk in je feedback, maar vermijd harde of kwetsende taal. Tegelijkertijd: pas je aan aan de persoon, zodat je rekening houdt – in je taal – met het niveau van feedback dat iemand nodig heeft (bv. veel of weinig details, emoties die uitgedrukt worden of een positieve insteek).
- Bied ondersteuning aan. Bied hulp of middelen aan voor verbetering, zoals training, coaching, ondersteuning, literatuur enzovoort.
Door deze tips te gebruiken kan negatieve feedback worden omgezet in een constructieve ervaring die leidt tot persoonlijke en professionele groei. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen eerlijkheid en empathie en om een omgeving te creëren waarin feedback wordt gezien als een waardevol instrument voor ontwikkeling.
